Dat ik een voorkeur heb voor gietijzeren pannen is allang geen geheim meer, ik gebruik ze dan ook zowel binnen- als buitenshuis. Ik hou van de uitstraling en het gevoel van gietijzer. Door het gewicht heb je het gevoel echt iets in handen te hebben. Bovendien zorgt gietijzer voor een goede warmtegeleiding zodat ze uitermate geschikt zijn voor het koken op houtvuur. Gietijzer heeft ook nadelen.. door het gewicht neem je het niet snel mee op bijvoorbeeld een trektocht. Gietijzer vraagt ook veel onderhoud.. dat lijkt ingewikkeld, maar dat valt in de praktijk reuze mee.
Iedere gietijzeren pan, grillrooster etc. moet voor gebruik voorzien worden van een soort antiaanbaklaag. Dat noemen we “seasonen” dit houdt in dat we de pan insmeren met een dun laagje plantaardige olie. Dit laagje werkt als beschermlaag tegen roest, ik smeer na gebruik mijn pan altijd opnieuw in.
Bogrács of heksenketel
Hoe gaat het “seasonen” in zijn werk?
Iedere gietijzeren pan is vanuit de fabriek voorzien van een paraffinelaagje. Dit moeten we voor gebruik verwijderen. Verwarm je pan of rooster etc. handwarm ( dit kan op open vuur, maar ook in een oven of op een gasfornuis) en veeg met een stukje keukenpapier de pan schoon. Herhaal dit tot er geen paraffine van de pan afkomt.
Nu moet de pan voorzien worden van een olielaagje. Dit helpt bij het schoonmaken van de pan en is ook van invloed op de smaak. Wees voorzichtig met afwasmiddel o.i.d. Dit trekt in de poriën van de pan en deze proef je terug de volgende keer dat je de pan gebruikt.
Dutch Oven
Verwarm de pan en giet een klein beetje plantaardige olie in de pan. Veeg dit met een stukje keukenpapier uit. Neem ook de wanden van de pan en de binnenkant van de deksel mee. Het keukenpapier dat ik gebruikt heb voor de binnenkant, gebruik ik ook voor de buitenkant. Hier hoeft namelijk niet zoveel olie op, een klein beetje is voldoende om tegen roest te beschermen. Nu verhit ik de pan nog even flink om er voor te zorgen dat de olie goed in het gietijzer trekt. Als de pan is afgekoeld, is hij klaar voor gebruik.
Als een pan lang niet gebruikt is of de olie ranzig is geworden, moet hij opnieuw geseasoned worden. Behandel de pan dan alsof het om een nieuwe pan gaat. Als een pan toch roestig is geworden, dan is hij niet meteen reddeloos verloren. Borstel het roest er zoveel mogelijk af met behulp van een staalborstel. Verwarm de pan en smeer opnieuw in met olie. De plekken waar de roest zat smeer je extra in. Je kunt de pan nu weer gebruiken.
Als je dan lekker bezig geweest bent, je hebt een heerlijke maaltijd bereid en zit nog even voldaan na te genieten.. dan wacht er nog de afwas. Het is erg verleidelijk om die maar te laten staan tot de volgende dag, maar als het gietijzer betreft.. beter van niet! Gelukkig hoeft het schoonmaken van je pan niet zoveel tijd en moeite te kosten. Ik gebruik een smal plamuurmes uit de bouwmarkt en een oude jutezak. Ik schraap de pan zoveel mogelijk schoon met het plamuurmes en veeg de restanten eruit met de jutezak. Jute scheurt niet zoals keukenpapier en kun je uitwassen als het erg smerig is geworden. Ik gebruik in principe geen water, tenzij het niet anders kan. En dan dus niet met afwasmiddel!! Als je water gebruikt, let dan goed op.. gooi nooit ijskoud water in je hete pan of kokend water in een ijskoude pan. Gietijzer breekt snel en je pan zal gegarandeerd barsten.
Ik bewaar mijn pannen in een houten kist omdat hout goed het vocht uit de omgeving opneemt, zo worden mijn pannen minder snel muf.
Skillet
Nog even wat tips voor het gebruik en onderhoud op een rijtje (met dank aan Qvist Outdoorcooking) .
- Nooit, en dan bedoel ik ook NOOIT, gietijzer in water zetten of er water in laten staan. Ongeacht de beschermlaag gaat je pan zeker roesten.
- Laat geen etensresten in de pan staan, maar maak hem direct na gebruik schoon.
- Wees voorzichtig met zeep of ander schoonmaakmiddel, want dat trekt in de poriën van het gietijzer en komt er niet makkelijk uit. Het verpest de smaak van de volgende maaltijden. Als je zeepsmaak proeft moet de Dutch Oven helemaal opnieuw behandeld worden, inclusief het verwijderen van de beschermlaag die er al op zit.
- Gietijzer moet je niet te snel verwarmen, het eten brandt dan aan en de kans bestaat dat de pan beschadigd.
- Giet nooit koude vloeistoffen in een hele hete gietijzeren pan of hete vloeistoffen in een hele koude pan. Ze barsten gegarandeerd.